Wpływ nukleotydów dietetycznych na regenerację organizmu

Podstawową funkcją nukleotydów w organizmie człowieka jest wytwarzanie kwasów nukleinowych DNA oraz RNA, co ma kluczowe znaczenie dla regeneracji i naprawy tkanek, ponieważ ludzki organizm podlega ciągłym procesom regeneracyjnym poprzez tworzenie się nowych komórek. Informację o tym, jak te procesy mają przebiegać, zawarte są właśnie w niciach kwasów nukleinowych DNA i RNA, naszych podstawowych nośnikach informacji genetycznej.

Nukleotydy jako monofosforany, dwufosforany i trójfosforany uczestniczą praktycznie we wszystkich funkcjach metabolicznych. Wzmacniają odporność na infekcje, modulują odpowiedź immunologiczną, a także wspomagają wzrost i rozwój tkanek. Można powiedzieć, że są ważnym elementem do naszego prawidłowego funkcjonowania oraz regeneracji.

Organizm, by sprostać swoim wymaganiom fizjologicznym, potrafi sam tworzyć odpowiednią ilość nukleotydów. Jednak przeprowadzone w ciągu ostatnich lat badania, wykazują, że podczas przewlekłych infekcji, stanów zapalnych, w niedożywieniu, rekonwalescencji czy przetrenowaniu, potrzeby metaboliczne mogą przewyższyć wydajność zachodzącej na bieżąco syntezy nukleotydów. Nic dziwnego, że coraz częściej nukleotydy dietetyczne pojawiają się w nowoczesnym modelu dietoterapii w celu przyspieszenia regeneracji organizmu lub poszczególnych jego tkanek, w wymagających warunkach.

Poznaj nukleotydy dietetyczne polskiej marki NucleoCare – opracowane naukowo kompozycje najwyższej jakości składników wspierające organizm w szybszej odbudowie komórek odpornościowych i błony śluzowej jelit. Wypróbuj nowoczesną suplementację NucleoCare!

Sprawdź, gdzie kupić

Zapotrzebowanie na nukleotydy

Dzienne zapotrzebowanie dla zdrowych osób na nukleotydy dietetyczne waha się w granicach od 1 do 2 g nukleotydów na dzień.  Nukleotydy pozyskujemy na dwa sposoby:

1. endogennie (wewnętrznie) poprzez:

• biosyntezę de novo – pośrednio lub bezpośrednio buduje puryne/piryminidyne z aminokwasów, jest to proces kosztowny energetycznie, przy użyciu źródeł takich jak glukoza i glutamina
• szlaki ratunkowe – bardziej preferowane przez nasz organizm, ponieważ nukleotydy powstają ze wstępnie już uformowanych nukleozydów odzyskanych z zużytych komórek. Służą jako główny szlak syntezy zwłaszcza w tych komórkach, które nie mogą przeprowadzić syntezy de novo, np. komórki układu odpornościowego czy układu pokarmowego, które szybko się dzielą (proliferują) zwłaszcza w wyjątkowych warunkach obciążenia organizmu, który może nie posiadać wystarczających nakładów energetycznych i liczy wówczas na szlaki ratunkowe lub suplementację egzogenną, pozyskaną z żywności czy też preparatów z nukleotydami dietetycznymi.

2. Egzogennie (zewnętrznie):

• z pożywienia – naturalne źródła nukleotydów to: mleko matki, rosół na kościach wołowych, nisko-przetworzone mięsa, podroby, ryby, kawior, drożdże, jak i nasiona roślin strączkowych (największa ich ilość występuje w produktach bardziej zwartych), mniejsza ich zawartość występuje w produktach o mniejszej gęstości tj. nabiał, jaja, owoce.  

• z suplementacji dietetycznych nukleotydów.

Suplementacja nukleotydów

Dyrektywa Unii Europejskiej określa ilość nukleotydów w suplementacji do maksymalnie 5 mg/100 kcal dla każdego pojedynczego nukleotydu na 100 kcal, w tym: monofosforan cytydyny – 2,5 mg; monofosforan urydyny- 1,75 mg; Adenozyno-5′-monofosforan – 1,5 mg; Guanozyno-5′-monofosforan – 0,5 mg; i monofosforan inozyny- 1,0 mg.

W literaturze opisany został nawet syndrom NAIDS (Nutritionally Acquire Dysfunction Syndromes – syndrom nabytej dysfunkcji żywieniowej) u osób z niedożywieniem i istotnym niedoborem egzogennych nukleotydów.

Nukleotydy wraz ze składnikami tj. aminokwasy, kwasy tłuszczowe, betaglukany, witaminy, są coraz częściej uznawane za ważny składnik dietoterapeutyczny w regeneracji tkanek (np. wątroba, kosmki jelitowe), regulacji układu immunologicznego, odbudowie nabłonka śluzowego, indukcji układu krwiotwórczego, a także przy regeneracji komórek skóry.

Wpływ nukleotydów dietetycznych na regenerację wątroby

Wykazano, że egzogenne nukleotydy mogą wpłynąć na wzrost hepatocytów (komórek wątroby) i ich regenerację, nawet podczas poważnych obciążeń narządu.  Suplementacja nukleotydami egzogennymi, istotnie wpłynęła na naprawę uszkodzeń strukturalnych wątroby spowodowanych przez marskość wątroby w ciągu 2 tygodni. Co ważne, narząd ten bierze udział w syntezie i uwalnianiu nukleotydów, w celu wykorzystania ich przez inne tkanki. Uszkodzenie jej miąższu, prowadzi do nader zwiększonego zużycia nukleotydów, zatem dodatkowa ich podaż z zewnątrz, może być kluczowym wsparciem.

W badaniach, w stanach znacznego upośledzenia wątroby, suplementacja egzogennymi nukleotydami wykazała korzystny spadek aktywności aminotransferazy asparginowej (AST), aminotransferazy alaninowej (ALT) oraz transaminazy glutaminowo-pirogronianowej (GPT).  Dodatkowo odkryto ich hepaprotekcyjne działanie wśród grup pracowniczych narażonych na czynniki hepatoksyczne.

W innym badaniu zwiększenie podaży adenozyny w diecie wpłynęło do zwiększenia ilości energii w formie ATP w hepatocytach u pacjentów z niedokrwieniem wątroby,  co z kolei prawdopodobnie ułatwiło im powrót do zdrowia po przebytym urazie spowodowanym przez niedokrwienie wątroby.

Wpływ nukleotydów dietetycznych na gojenie ran

Gojenie ran jest złożonym i dynamicznym procesem przywracania struktur komórkowych i warstw tkanek. U człowieka polega on na reparacji, czyli wypełnieniu ogniska zniszczenia łącznotkankową blizną. Na przebieg prawidłowego gojenia ma wpływ wiele czynników, w tym chociażby stan wątroby, układu odpornościowego czy indywidualny stan odżywienia organizmu (m.in. wpływa na to białko, nukleotydy, poszczególne witaminy). Przeprowadzono kilka badań analizujących wpływ nukleotydów na przebieg gojenia ran, które wykazały ich istotny, pozytywny wpływ na ten proces, jak i istotne zmniejszenie blizn.

Wpływ nukleotydów dietetycznych na regenerację jelit

Nukleotydy dietetyczne mogą istotnie wpłynąć na utrzymanie dobrej kondycji jelit, głównie poprzez swoją rolę w regeneracji nabłonka, tworzeniu mikrobioty (zwłaszcza wpływają na wzrost korzystnej flory probiotycznej Bifidobacterium), jak i w ochronie przed mikroorganizmami chorobotwórczymi. Komórki absorpcyjne kosmków jelita – enterocyty, nawet w normalnych okresach wzrostu i rozwoju charakteryzują się szybszą proliferacją (ich żywotność trwa 3-5 dni) i wysokim zapotrzebowaniem na syntezę kwasów nukleinowych. W okresach naprawy przewodu pokarmowego, np. po przebytej infekcji jelitowej, w chorobach zapalnych układu, w przewlekłej biegunce (np. u osoby z nietolerancją laktozy), po urazie czy w stanie niedożywienia, dodatkowa suplementacja nukleotydami może być ogromnym wsparciem dla szybszego pozyskiwania tego istotnego budulca, zwłaszcza gdy syntezy endogenne mogą wówczas być zbyt kosztownym procesem energetycznym (w jelicie praktycznie jest niewielka szansa na procesy tworzenia de novo). Tym samym nukleotydy dietetyczne mogą być olbrzymim wsparciem w regeneracji jelita cienkiego, przyspieszeniu wzrostu kosmków jelitowych, lepszym trawieniu oraz wchłanianiu składników odżywczych, co zresztą potwierdzają badania naukowe.

Wpływ nukleotydów dietetycznych na regenerację po wytężonym wysiłku fizycznym

Coraz większym zainteresowaniem cieszy się suplementacja nukleotydów wśród sportowców, w tym również w okresie tzw. przetrenowania. Podczas intensywnych treningów tkanki wymagają stałej resyntezy DNA, czyli tym samym większego zapotrzebowania na nukleotydy. Badania wykazały, że egzogenne nukleotydy mogą wpływać na lepszą regenerację potreningową. Mogą łagodzić immunosupresję po wyczerpujących treningach (suplementacja trwała ok 2 miesiące), dodatkowo obniżała kortyzol. Co ciekawe immunoglobuliny w ślinie sIgA jak i komórki NK były wyższe po suplementacji nukleotydami.

Wpływ nukleotydów na neuroregenerację

Badania sugerują, że substraty takie jak nukleozyd urydyna, cholina i kwas dokozaheksaenowy (DHA), pełnią ważne funkcje neuroregeneracyjne i neuroprotekcyjne w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN).

W kilku badaniach zaobserwowano, że włączenie do diety nukleotydów, miało wpływ na podniesienie poziomu fosfatydylocholiny w błonach komórek ośrodkowego układu nerwowego (OUN), co przyczyniło się do poprawy funkcji kognitywnych tj. pamięć, koncentracja i zdolność uczenia się. Prawdopodobnie czynnikiem wpływającym na to było oddziaływanie ATP (adenozynotrójfosforanu, nukleotydu, głównego nośnika energii w komórkach) na receptory na powierzchni komórek nerwowych (tzw. receptory purynergiczne), które wpływają na metabolizm kory mózgowej.

Przeciwskazania

Ze względu na zawartość puryn w nukleotydach dietetycznych, nie zaleca się ich spożywania osobom, które mają podwyższony kwas moczowy (hiperurykemia), lub chorują na dnę moczanową.

Podsumowanie

Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że egzogenne nukleotydy mogą mieć kluczowy wpływ regeneracyjny na wielu płaszczyznach fizjologicznych. Liczne badania wykazują ich wsparcie dla narządów i tkanek, które zostały uszkodzone w wyniku zaburzeń metabolicznych, urazów lub poprzez reakcje zapalne. Niemniej jednak warto mieć na uwadze, że dowody te są nadal ograniczone i wymagają większej liczby badań w celu potwierdzenia ich skuteczności.

Bibliografia:

1. Carver JD. Dietary nucleotides: cellular immune, intestinal and hepatic system effects. J Nutr. 1994;124(1)(suppl):144S-148S
2. Kukliński B. Mitochodria, Diagnostyka uszkodzeń mitochondrialnych i skuteczne metody terapii, Mito-pharma, wyd. I, Gorzów Wielkopolski 2017, s. 71
3. Devresse, B., 1999. A forgotten but key nutrient for the immune system: Nucleotides. A review and current advances 
4. Grimble GK. Dietary nucleotides and gut mucosal defence. Gut. 1994;35(1 Suppl):S46-S51
5. Grimble GK, Westwood OM. Nucleotides as immunomodulators in clinical nutrition. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2001 Jan;4(1):57-64. Review. PubMed PMID: 11122561
6. Bueno J., Torres M., Almendros A. i in., Effect of dietary nucleotides on small intestinal repair after diarrhoea: histological and ultrastructural changes, „Gut.” 1994;35(7), s. 926–933
7.  Torres-López M.I., Fernandez I., Fontana L. i in., Influence of dietary nucleotides on liver structural recovery and hepatocyte binuclearity in cirrhosis induced by thioacetamide, „Gut.” 1996;38(2), s. 260–264
8.  Palombo J.D., Bowers J.L., Clouse M.E. i in., Hepatic utilization of exogenous nucleotide precursors for restoration of ATP after cold ischemia in rats, „Am J Clin Nutr.” 1993;57(3), s. 420–427
9.  Carver J.D., Dietary nucleotides: cellular immune, intestinal and hepatic system effects, „J Nutr.” 1994;124(1)(suppl), s. 144–148
10.  Brunser O., Espinoza J., Araya M. i in., Effect of dietary nucleotide supplementation on diarrhoeal disease in infants, „Acta Paediatr” 1994; 83, s. 188±191
11. Martinez-Augustin O., Boza J.J., Del Pino J.I. i in., Dietary nucleotides might influence the humoral immune response against cow’s milk proteins in preterm neonates, „Biol Neonate.” 1997;71(4), s. 215–223
12.  Hess J.R., Greenberg N.A., The Role of Nucleotides in the Immune and Gastrointestinal Systems: Potential Clinical Applications, „Nutrition in Clinical Practice” 2012, 27(2), s. 281–294
13.  Nuñez M.C., Ayudarte M.V., Morales D. i in., Effect of dietary nucleotides on intestinal repair in rats with experimental chronic diarrhea, „J Parenter Enteral Nutr.” 1990;14(6), s. 598–604
14. Chen TH, Wang MF, Liang YF, Komatsu T, Chan YC, Chung SY, Yamamoto S. A nucleoside-nucleotide mixture may reduce memory deterioration in old senescence-accelerated mice. J Nutr. 2000 Dec;130(12):3085-9
15. 12. Sato N, Murakami Y, Nakano T, Sugawara M, Kawakami H, Idota T, Nakajima I. Effects of dietary nucleotides on lipid metabolism and learning ability of rats. Biosci Biotechnol Biochem. 1995 Jul;59(7):1267-71