Maślan sodu. Jak i na co działa?

Maślan sodu jest to sól sodowa kwasu masłowego. Produkowany jest on przez bakterie w jelicie grubym i należy do grupy krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (tzw. SCFA). Jakie ma on zastosowanie dla naszego organizmu i w jaki sposób na niego oddziałuje? Tego dowiesz się w tym artykule.

Gdzie możemy znaleźć maślan sodu?

Kwas masłowy należy do krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych (SCFA) wraz z kwasem octowym i propionowym. Proporcje wszystkich kwasów pozostają w jelicie mniej więcej w stałym stosunku, tj. 60 : 25 : 15 – octan : propionian : maślan, a w ciągu doby produkowane jest ok. 300‑400 mmol SCFA w jelitach. Natomiast fizjologiczne stężenie maślanu w treści jelitowej to 1‑10 mmol/l (60‑150 mmol/kg). Kwas masłowy wytwarzany jest z niestrawionych węglowodanów przez bakterie jelitowe. W związku z tym, jeśli w codziennej diecie zabraknie substratów do produkcji tegoż kwasu, obniży się tym samym jego ilość w jelitach. W dzisiejszych czasach ze względu na spożywanie coraz większej ilości żywności bogatej w cukry proste, tym samym ubogiej w błonnik pokarmowy trudniej jest dostarczyć jego odpowiednie ilości. Bakterie jelitowe fermentują błonnik pokarmowy np. celulozę, inulinę czy skrobię oporną. Związki te znajdują się głównie w pełnoziarnistych produktach zbożowych, warzywach i owocach. Produktem ubocznym tej fermentacji są właśnie krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, w tym kwas masłowy. Do najważniejszych producentów maślanu sodu należą bakterie z rodzaju: Bifidobacterium, Lactobacillus, Ruminococcus, Faecalibacterium spp. oraz Roseburia.

W jakich przypadkach warto stosować maślan sodu?

Głównymi wskazaniami do stosowania preparatów, gdzie główny składnik to właśnie maślan sodu, są przede wszystkim schorzenia układu pokarmowego tj.:

• Zaburzenia mikroflory jelitowej,
• Owrzodzenia żołądka,
• Zakażenia jelit,
• Choroby zapalne błony śluzowej jelit i żołądka,
• Zaparcia, biegunka, wzdęcia,
• Stany zapalne jelit spowodowane przebytą radioterapią i chemioterapią,
• Niedobory krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych związane z przebytym leczeniem nowotworowym,
• Przerost mikroflory bakteryjnej w jelicie cienkim (SIBO),
• Zespół jelita drażliwego (IBS),
• Uchyłki w jelicie.

Wpływ maślanu sodu na jelita

Kwas masłowy wytwarzany przez mikrobiotę jest najważniejszym źródłem energii dla tzw. kolonocytów – są to komórki nabłonka jelita grubego. Dostarcza im około 70% energii. Dodatkowo maślan sodu uszczelnia połączenia między kolonocytami, oraz stymuluje ich regenerację po przebytych chorobach (np. w wyniku zatrucia bakteryjnego czy infekcji wirusowych). Do jego innych funkcji zaliczamy regulacje motoryki jelit dzięki czemu normuje się rytm wypróżnień i zmniejsza ryzyko występowania biegunek czy zaparć. W badaniach udowodniono również, iż prawidłowa ilość maślanu sodu w jelitach zwiększa także jego ukrwienie, co powoduje, że wszystkie składniki niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mają ułatwiony transport do jego tkanek.

Maślan sodu a odchudzanie

Kwas masłowy ma wpływ również na regulację masy ciała. Zwiększa bowiem wykorzystanie energii w komórkach i tym samym zwiększa proces lipolizy czyli rozpadu tkanki tłuszczowej. Badania wskazują na potencjalne korzystne efekty przyjmowania maślanu sodu u osób otyłych, z insulinoopornością czy cukrzycą typu 2.

Maślan sodu ma również zastosowanie w procesach takich jak: regulacja stężenia hormonów odpowiedzialnych za głód i sytość, stabilizacja gospodarki glukozowo-insulinowej, oraz wpływ na pracę wątroby, dzięki czemu ogranicza produkcję cholesterolu i trójglicerydów.

Redukcja stanów zapalnych

Jeśli chodzi o stany zapalne jelit (np. chorobę Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego) czy też popularny w dzisiejszych czasach zespół jelita drażliwego (IBS) to maślan sodu również odgrywa tu bardzo istotną rolę. Wpływa on bowiem na integralność bariery jelitowej. Między innymi pobudza on wytwarzanie śluzu, a jego obecność mechanicznie chroni nabłonek jelitowy, ale również utrzymuje pH na poziomie zabezpieczającym przed wtargnięciem niepożądanych mikroorganizmów. Wspiera on również produkcję przeciwbakteryjnych białek (ang. antimicorbial peptides czyli AMPs), które to ograniczają rozwój drobnoustrojów chorobotwórczych w jelitach.

Badania wykazały również, że u osób cierpiących na choroby zapalne jelit ilość maślanu sodu wzrasta w okresie remisji choroby. W trakcie trwania chorób zapalnych jelit obserwuje się mniejszą ilość bakterii jelitowych wytwarzających kwas masłowy. Warto wówczas rozważyć suplementację maślanu sodu. Jako dodatkową suplementację do codziennej diety po konsultacji z lekarzem rozważyć można produkt Nucleobutin Forte. Produkt ten oprócz wysokiej zawartości maślanu sodu posiada również kompleks 5 nukleotydów co dodatkowo potęguje jego dobroczynne działanie, zwłaszcza w kontekście wsparcia regeneracyjnego.

Maślan sodu a nowotwory

Badania udowodniły, że maślan sodu może mieć zastosowanie w ustalonej przez lekarza prowadzącego suplementacji osoby chorej na nowotwór okrężnicy. Wykazano, że maślan blokuje wzrost komórek nowotworu jelita grubego oraz  zwiększa szybkość śmierci tychże komórek. Większe spożycie błonnika pokarmowego oraz dzięki temu większe ilości maślanu sodu wytwarzane w jelitach, może okazać się pomocne w zmniejszeniu ryzyka wystąpienia raka okrężnicy.

Podsumowanie

• Kwas masłowy wytwarzany jest z niestrawionych węglowodanów przez bakterie jelitowe.
• Maślan sodu warto stosować przede wszystkim w przypadku wystąpienia schorzeń układu pokarmowego.
• Kwas masłowy jest podstawowym źródłem energii dla komórek nabłonka jelita.
• Reguluje motorykę jelit i rytm wypróżnień oraz zwiększa ukrwienie w jelitach.
• Wpływa na regulację masy ciała.
• Wpływa również na integralność błony śluzowej dzięki czemu redukuje stany zapalne w jelitach.
• Zmniejsza ryzyko wystąpienia nowotworu okrężnicy.