Wpływ przyjmowania nukleotydów dietetycznych na poziom kortyzolu u sportowców

Kortyzol jest hormonem steroidowym produkowanym w korze nadnerczy. Większość z nas kojarzy go zapewne pod nazwą „hormon stresu”. W jakich sytuacjach jest on wydzielany, czy faktycznie jego rola w organizmie jest tylko destrukcyjna i jaki wpływ na regulację jego poziomu mogą mieć nukleotydy? Tego dowiecie się z poniższego tekstu.

Poznaj nukleotydy dietetyczne polskiej marki NucleoCare – opracowane naukowo kompozycje najwyższej jakości składników wspierające organizm w szybszej odbudowie komórek odpornościowych i błony śluzowej jelit. Wypróbuj nowoczesną suplementację NucleoCare!

Sprawdź, gdzie kupić

Wpływ kortyzolu na organizm

Kortyzol należy do grupy glikokortykosteroidów – steroidów, które wpływają na poziom glukozy we krwi. Jego wydzielanie, zależy od hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), który jest wydzielany przez przysadkę mózgową. Wszelkie sytuacje stresowe pobudzają organizm do uwalniania większej ilości tego hormonu niż dzieje się to w warunkach wolnych od czynników stresowych. Jego stężenie we krwi jest związane z rytmem dobowym i jest wyższe po przebudzeniu niż przed snem [1].

Efekty działania kortyzolu

– regulacja metabolizmu węglowodanów, poprzez przyspieszanie procesu glukoneogenezy,

– regulacja metabolizmu białek i lipidów, poprzez zwiększanie rozpadu białek,

– zwiększenie lipolizy w tkance tłuszczowej, co wywołuje wzmożone uwalnianie wolnych kwasów tłuszczowych,

– zmniejszenie liczby eozynofilów, limfocytów, bazofilów,

– zwiększenie liczby granulocytów obojętnochłonnych i płytek krwi,

– zatrzymanie soli w organizmie i wpływ na wzrost wydalania potasu,

– wzrost ciśnienia krwi,

– wzrost wydzielania soku żołądkowego,

– uwalnianie wapnia z kości,

– silne działanie przeciwzapalne, a w dużych dawkach hamowanie wszystkich etapów procesu zapalnego.

Po transporcie do krwi wiąże się on głównie z białkiem osocza α-globuliną tzw. transkortyną (CBG), a jedynie w nieznacznym stopniu z albuminami. Frakcja wolna hormonu to około 10% z całej puli hormonu krążącego we krwi. Część kortyzolu, która jest związana z białkiem jest biologicznie nieczynna i stanowi rezerwuar czynnego wolnego hormonu. Sekrecja kortyzolu jest stymulowana przez adrenokortykotropinę (ACTH) – hormon polipeptydowy wydzielany przez przednią część przysadki mózgowej, a z kolei wydzielanie ACTH jest zależne od podwzgórzowego hormonu uwalniającego kortykotropinę (CRH). Te dwa hormony wraz z kortyzolem tworzą wzajemnie sprzężony system, który jest określony jako oś podwzgórzowo-przysadkowo-nadnerczowa i ich wydzielanie odbywa się na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.

Nukleotydy a korzyści fizjologiczne dla osób trenujących

Nukleotydy są niezbędne w prawie wszystkich procesach biologicznych, w tym syntezie DNA i RNA, syntezie koenzymów, metabolizmie energii, sygnalizacji komórkowej i homeostazie białek [2,3]. Te wytwarzane poprzez syntezę de novo często są niewystarczające do zaspokojenia potrzeb szybko dzielących się tkanek, dlatego do syntezy nukleotydów ze źródeł egzogennych wymagany jest szlak ratunkowy [4]. Jako takie, nukleotydy dietetyczne są niezbędne do utrzymania funkcji odpornościowej, wzrostu tkanek i naprawy komórek [3].

Nukleotydy a kortyzol w sporcie

Badania przeprowadzone przez E. Hill na grupie dwunastu aktywnych, średnio wytrenowanych mężczyzn, którzy mieli wykonywać 30 minut ćwiczeń, oceniały procentową zmianę kortyzolu od przed do po skończonej aktywności. Ich odkrycia dotyczące kortyzolu potwierdzają pogląd, że ćwiczenia o umiarkowanej lub wysokiej intensywności powodują wzrost poziomu krążącego kortyzolu [5]. W dniach po stresujących ćwiczeniach podwyższony poziom kortyzolu może zaburzać regenerację, ponieważ kortyzol może nasilać degradację białek i hamować syntezę białek.

Ćwiczenia są stresującym i obciążającym bodźcem, znacznie zwiększającym wymagania układu odpornościowego i tymczasowo osłabiającym funkcję komórek odpornościowych. W związku z tym rośnie zainteresowanie zależnością i wpływem suplementacji egzogennych nukleotydów na odpowiedzi immunologiczne wywołane wysiłkiem fizycznym.

Suplementacja nukleotydami wykazała zdolność do osłabiania przejściowej immunosupresji występującej po wysiłku. Po ostrych ćwiczeniach poziom immunoglobulin w surowicy i ślinie był wyższy przy suplementacji nukleotydami. Ostojic i współ. [6] wykazali również zwiększoną liczbę komórek NK i cytotoksyczność, co wskazuje, że suplementacja nukleotydami może wpływać na adaptacyjny i wrodzony układ odpornościowy. Zwiększona wrodzona aktywność immunologiczna może pomóc w regeneracji po ćwiczeniach. Wrodzony układ odpornościowy może również wywoływać wtórne uszkodzenia mięśni poprzez wytwarzanie reaktywnych form tlenu, dodatkowo osłabiając wyniki sportowe. W związku z tym wpływ suplementacji nukleotydów na aktywność wrodzonego układu odpornościowego jest interesujący dla sportowców i osób aktywnych.

Adam Sterczali i współ. [7] badali, w przeciwieństwie do poprzedników, poziom kortyzolu po ćwiczeniach oporowych oraz wpływ suplementacji nukleotydów na tenże. Ostre ćwiczenia oporowe konsekwentnie prowadzą do przejściowego wzrostu wartości kortyzolu. Suplementacja nukleotydami spowodowała podobne zmniejszenie odpowiedzi kortyzolu po ćwiczeniach aerobowych. Ponadto wykazano, że suplementacja nukleotydami osłabia odpowiedź kortyzolu na różne stresujące bodźce u wielu gatunków. Mechanizm(y), poprzez który nukleotydy regulują odpowiedź kortyzolu, jest obecnie nieznany; jednak może to wynikać ze zdolności adenozyny i uracylu do zwiększania produkcji glukozy w wątrobie. Podczas ćwiczeń niski poziom glukozy we krwi stymuluje uwalnianie kortyzolu w celu zwiększenia glikogenolizy. Jeśli suplementacja nukleotydami zwiększyła wydzielanie glukozy w wątrobie, poziom glukozy we krwi mógł być lepiej zachowany podczas ćwiczeń oporowych, osłabiając kluczowy sygnał wydzielania kortyzolu. Wyniki tego badania ogólnie potwierdzają poprzednie badania, że ​​suplementacja nukleotydami może osłabić reakcję na stres, zmniejszyć uszkodzenia mięśni i zachować zdolność wytwarzania siły po intensywnych ćwiczeniach oporowych. Efekty te mogą poprawić regenerację po intensywnych ćwiczeniach.

Podsumowanie

Z przytoczonych badań można wywnioskować, że przewlekle spożywany suplement nukleotydowy osłabia odpowiedź hormonów związanych ze stresem fizjologicznym. Wiedza ta może być bardzo przydatna dla osób intensywnie ćwiczących i sportowców ale również i dla tych, którzy są narażeni na duży stres, a z nim na uwalnianie z kory nadnerczy dużych ilości kortyzolu.

Piśmiennictwo:

1. W. Januszewicz et al. Guz chromochłonny – Wydanie II. Warszawa. PZWL. 2000.
2. Grimble, GK and Westwood, OM. Nucleotides as immunomodulators in clinical nutrition. Curr Opin Clin Nutr Metab Care 4: 57–64, 2001.
3. Hess, JR and Greenberg, NA. The role of nucleotides in the immune and gastrointestinal systems: Potential clinical applications. Nutr Clin Pract 27: 281–294, 2012.
4. Gil, A. Modulation of the immune response mediated by dietary nucleotides. Eur J Clin Nutr 56(Suppl 3): S1–S4, 2002.
5. E E Hill et al. Exercise and circulating cortisol levels: the intensity threshold effect. J Endocrinol Invest. 2008;31(7):587-91.doi: 10.1007/BF03345606.
6. Ostojic, SM and Obrenovic, M. Sublingual nucleotides and immune response to exercise. J Int Soc Sports Nutr 9: 31, 2012.
7. ADAM J. STERCZALA et al. PHYSIOLOGICAL EFFECTS OF NUCLEOTIDE SUPPLEMENTATION ON RESISTANCE EXERCISE STRESS IN MEN AND WOMEN. Journal of Strength and Conditioning Research 30(2)/569–578, 2016.