Kwas foliowy, a właściwie jego suplementacja kojarzy nam się najczęściej z okresem starań o ciążę i samej ciąży – i rzeczywiście, odgrywa on kluczową rolę w tym jakże wyjątkowym dla każdej kobiety okresie, ale nie tylko! Kwas foliowy wpływa na wiele istotnych kwestii w organizmie, a jego niedobór może przyczyniać się do powstania lub pogłębienia wielu chorób. W dzisiejszym artykule dowiesz się, jak ważna jest jego podaż i kiedy szczególnie należy rozważyć dodatkową suplementację.

Poznaj nukleotydy dietetyczne polskiej marki NucleoCare – opracowane naukowo kompozycje najwyższej jakości składników wspierające organizm w szybszej odbudowie komórek odpornościowych i błony śluzowej jelit. Wypróbuj nowoczesną suplementację NucleoCare!

Sprawdź, gdzie kupić

Czym tak właściwie jest kwas foliowy?

Kwas foliowy, czyli witamina B9 – jest jedną z najpotrzebniejszych witamin w naszym organizmie. Niestety – większość z nas boryka się z jego niedoborem (w mniejszym bądź większym stopniu). Najpoważniejsze konsekwencje niesie za sobą jednak niedobór kwasu foliowego w ciąży, dlatego tak dużo poświęca się mu uwagi przy okazji planowania rodziny.

Jaka jest rola witaminy B9 w naszym organizmie?

Kwas foliowy:

• uczestniczy między innymi w procesach syntezy kwasów nukleinowych,
• odgrywa szczególną rolę w tworzeniu i rozwoju erytrocytów – chroniąc organizm przed anemią,
• reguluje funkcjonowanie i wzrost komórek organizmu,
• wpływa na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, sercowo-naczyniowego i krwiotwórczego,
• wpływa na poziom homocysteiny, odpowiadając tym samym za ogólny stan naszego zdrowia – wspólnie z witaminą B12 przekształca homocysteinę do metioniny (następnie z metioniny powstaje serotonina i noradrenalina – tzw. hormony szczęścia, które mają wpływ na regulację snu i aktywności w ciągu dnia),

• ponadto zapobiega również zwiększeniu ilości homocysteiny we krwi – powinna być ona stale utrzymywana na niskim bądź średnim poziomie, co zapobiega pojawieniu się takich chorób jak: miażdżyca, udar mózgu, zawał serca, nadciśnienie, czy niedoczynność tarczycy.
• wpływa na poprawę płodności,
• bierze udział w kształtowaniu się cewy nerwowej, z której rozwija się mózg i rdzeń kręgowy dziecka (jej rozwój występuje między 2gim a 4tym tygodniem ciąży), dlatego tak ważna jest suplementacja kwasu foliowego od wczesnych etapów ciąży,
• na późniejszych etapach ciąży zapewnia z kolei dobry stan naczyń krwionośnych i erytrocytów,
• w czasie karmienia piersią stymuluje namnażanie komórek w okresie intensywnego wzrostu, a także wraz z innymi składnikami zapobiega rozwojowi niedokrwistości u dziecka.

W jaki sposób rozpoznać niedobór kwasu foliowego?

Niedobór kwasu foliowego może być często mylony z innymi niedoborami lub przypominać objawy innych chorób. Do najczęstszych objawów można zaliczyć:

• osłabienie,
• szybka męczliwość;
• bladość skóry,
• intensywne wypadanie włosów;
• suchość skóry;
• bóle, zawroty głowy;
• duszności;
• problemy z pamięcią i koncentracją;
• utrata masy ciała,
• bezsenność;
• przyspieszone bicie serca,
• lęk i niepokój;
• wahania nastroju, drażliwość;
• problemy pokarmowe (zaburzenia trawienia, biegunka, mniejszy apetyt),
• stany zapalne i pieczenie języka,
• u dzieci i młodzieży może przyczynić się do zahamowania rozwoju i wzrostu.

Większość z powyższych objawów ma związek z rozwojem niedokrwistości megaloblastycznej. Ta postać anemii najczęściej ma związek z niedoborem aktywnej formy kwasu foliowego we krwi. Najlepszą metodą rozpoznania niedoboru kwasu foliowego jest zbadanie jego poziomu w surowicy krwi.

Źródła kwasu foliowego w diecie

Podstawowym źródłem dostarczania kwasu foliowego do organizmu powinna być odżywcza, prawidłowo zbilansowana dieta. Natomiast niestety tutaj pojawia się problem – przyswajanie kwasu foliowego z pożywienia jest utrudnione z uwagi na działanie wielu innych substancji zawartych w warzywach i owocach, dlatego bardzo często zalecana jest dodatkowa suplementacja. W pożywieniu witaminę B9 znajdziemy między innymi w:

• szpinaku,
• jarmużu,
• brokułach,
• brukselce,
• pietruszce,
• szparagach,
• drożdżach,
• wątróbce,
• białej fasoli,
• żółtku jaja,
• awokado.

Należy ponadto zaznaczyć, że foliany są szczególnie wrażliwe dodatkowo na obróbkę termiczną oraz na działanie promieni słonecznych, a także kwaśnego pH. Z uwagi na te czynniki ich dostępność z pożywienia jest znacznie utrudniona, a ich straty z produktów spożywczych mogą sięgać nawet 50-80%.

Zapotrzebowanie na kwas foliowy

Zalecana dawka kwasu foliowego na dzień to 400 mikrogramów. Warto pamiętać, że przyswajalność syntetycznej formy kwasu foliowego jest większa niż kwasu foliowego zawartego w produktach pochodzenia naturalnego (z uwagi na powyżej opisane). Nie jest zalecane stosowania większych dawek kwasu foliowego niż 1 mg dziennie ( natomiast w większości przypadków zawartość witaminy B9 w preparatach suplementacyjnych mieści się w przedziale 0,4 do 0,8 mg kwasu foliowego).

Suplementacja kwasu foliowego – kiedy warto, formy, dawkowanie

Zwiększone zapotrzebowanie na suplementację kwasu foliowego występuje między innymi w przypadku kobiet w wieku rozrodczym, kobiet w ciąży i karmiących piersią, a także u osób zmagających się z niektórymi schorzeniami przewodu pokarmowego. Warto tutaj obalić panujący mit, że suplementacja folianami sprawdzi się wyłącznie u kobiet. Jak wykazały badania, suplementacja kwasem foliowym (w dawce 5 mg) wraz z cynkiem (66 mg) może poprawić ilość plemników aż 74%. Ponadto z uwagi na istotne znaczenie kwasu foliowego w przemianach homocysteiny – może przyczynić się do poprawy jakości nasienia. Ma to znaczący wpływ na poprawę płodności u mężczyzn. Dodatkowo suplementacja może okazać się również konieczna u osób palących papierosy i nadużywających alkoholu, a także u pacjentów stosujących niektóre leki (np, przeciwpadaczkowe, przeciwzapalne czy antykoncepcyjne). Maksymalne rezerwy w organizmie kwasu foliowego sięgają jedynie 10 mg, dlatego niedobory zdarzają się bardzo często. Magazyny witaminy B9 mogą zapewnić około 4 miesięcy w przypadku braku jakiegokolwiek spożycia kwasu foliowego, dlatego suplementacja często okazuje się być konieczna.

Formy suplementacji kwasu foliowego

Kwas foliowy nie występuje naturalnie w przyrodzie i otrzymywany jest syntetycznie. W żywności znajdują się natomiast foliany – czyli grupa związków pochodnych kwasu N[(6-pterydynylo)metylo]-p-aminobenzoesowego z resztą kwasu glutaminowego.

Na rynku dostępne są leki i suplementy zawierające albo sam kwas foliowy, albo aktywną formę folianów – czyli metafolinę (L-5-MTHF). Jest to forma folianów o najbardziej zredukowanej budowie – która trafia bezpośrednio do krwioobiegu. Sprawdzi się ona zdecydowanie lepiej u osób u których występuje genetyczny niedobór enzymu (reduktazy metylenotetrahydrofolianowej) uczestniczącego w przemianie kwasu foliowego do jego aktywnych metabolitów. Szacuje się, że około 50% populacji w Polsce może mieć obniżoną aktywność enzymu biorącego udziału w przemianie kwasów foliowych, dlatego coraz częściej zaleca się suplementację aktywnej formy kwasu foliowego.

Ponadto badania naukowe potwierdzają, że przyjmowanie przez kobiety ciężarne metafoliny skuteczniej podnosi stężenie kwasu foliowego we krwi, w porównaniu z suplementacją zwykłego kwasu foliowego.

Skutki niedoboru kwasu foliowego

Niedobór kwasu foliowego może przyczynić się do pojawienia się wielu uciążliwych objawów a także chorób, między innymi sercowo-naczyniowych, depresji i chorób neurodegeneracyjnych. Wynikają one ze wzrostu stężenia homocysteiny, do której przyczynia się niedobór kwasu foliowego. Niezwykle niebezpieczny jest niedobór kwasu foliowego w ciąży – może przyczynić się do zaburzenia syntezy DNA płodu, powstawania wad cewy nerwowej, bezmózgowia, a w konsekwencji – poronienia. Przed planowaną ciążą należy włączyć kwas foliowy minimum 3 miesiące wcześniej. Nie tylko w przypadku przyszłej mamy, ale również u przyszłego taty.

Nadmiar kwasu foliowego

Ze względu na utrudnione przyswajanie witaminy B9 z pożywienia, ciężko jest doprowadzić do jej przedawkowania. Niemniej jednak jeśli już do niego dojdzie – u osób które w niekontrolowany lub błędny sposób podchodzą do suplementacji – może przyczynić się do zwiększenia poziomu witaminy B9 w surowicy, a to z kolei może maskować niedobory witaminy B12, co może stanowić problem u osób z niedokrwistością z powodu niedoboru witaminy B12. Przestrzegając jednak zalecanej dawki, nie narażamy się na żadne skutki uboczne jego stosowania. Warto jednak zawsze przed rozpoczęciem przyjmowania suplementu – skonsultować się z lekarzem w celu dobrania odpowiedniej dawki i formy preparatu.

Przeciwwskazania

Jeśli nie występują u Ciebie alergie na składniki zawarte w preparatach z kwasem foliowym – nie istnieją przeciwwskazania do jego suplementacji. Na suplementację powinny jednak  uważać osoby na diecie roślinnej – gdyż u nich zdecydowanie łatwiej przedawkować tą witaminę. Warto jednak zwrócić szczególną uwagę na odstępy między suplementacją a lekami, ponieważ niektóre z nich mogą powodować zaburzenia wchłaniania kwasu foliowego. Należą do nich na przykład: kwas acetylosalicylowy, antybiotyki, środki zobojętniające kwas solny, leki przeciwdrgawkowe, chloramfenikol, furosemid, barbiturany, cholestyramina, metformina, NSAID, pankreatyna, doustna antykoncepcja, chemioterapia. Jeśli przyjmujesz któreś z tych leków – koniecznie skonsultuj z lekarzem w jakim odstępie czasu możesz przyjąć kwas foliowy.

Podsumowanie

Kwas foliowy w organizmie odpowiada za szereg ważnych funkcji. Jednocześnie niezwykle trudno dostarczyć jego odpowiednie ilości z pożywienia z uwagi na utrudnione wchłanianie. Jego niedobór może nieść za sobą wiele konsekwencji, zaczynając od pogorszenia samopoczucia, poprzez pojawienie się dolegliwości bólowych, wypadanie włosów czy suchość skóry, aż na niedokrwistości megaloblastycznej i zaburzeniach rozwoju płodu kończąc. Warto przed rozpoczęciem suplementacji sprawdzić jego poziom we krwi i skonsultować jej wynik oraz dobór odpowiedniego preparatu z lekarzem.