Nukleotydy w żywności. Jakie produkty spożywcze zawierają najwięcej nukleotydów?

Przez lata nukleotydy nie były uważane za niezbędne składniki odżywcze, a ich właściwości pomijano, gdyż wychodzono z założenia, że wewnętrzna (endogenna) synteza w wystarczającym stopniu zaspokoi potrzeby zdrowych osób. Postrzeganie nukleotydów zmieniło się jednak, gdy wykazano zwiększone zapotrzebowanie organizmu na syntezę kwasów nukleinowych w określonych sytuacjach. W przypadku: niedożywienia, osłabienia infekcją, występowania stanów zapalnych, przerwania łączności tkanek, potrzeby rekonwalescencji i regeneracji, immunosupresji, czy niedoboru odporności – nukleotydy dietetyczne zyskały status warunkowo niezbędnych.

Obecnie kwasy nukleinowe coraz częściej stają się przedmiotem zainteresowania nauk o żywieniu, a przemiany jakim ulegają podczas przemysłowej produkcji żywności, obróbki kulinarnej czy trawienia w przewodzie pokarmowym zaczynają być postrzegane jako istotne zarówno dla technologii żywności, jak i nutrigenomiki [2].

Poznaj nukleotydy dietetyczne polskiej marki NucleoCare – opracowane naukowo kompozycje najwyższej jakości składników wspierające organizm w szybszej odbudowie komórek odpornościowych i błony śluzowej jelit. Wypróbuj nowoczesną suplementację NucleoCare!

Sprawdź, gdzie kupić

DNA żywienia, czyli żywność bogata w kwasy nukleinowe

Organizm ludzki nukleotydy może pozyskiwać dwiema drogami: wewnętrznie (endogennie) lub poprzez zewnętrzne źródła pokarmowe i suplementacyjne (egzogennie).  Nukleotydy z pożywienia pozyskuje się w postaci naturalnie występujących nukleoprotein (białka połączone z kwasem nukleinowym) [6] zarówno pochodzenia zwierzęcego jak i roślinnego. Jako podstawowe cząsteczki budulcowe DNA i RNA, podstawowych nośników informacji genetycznej, znajdują się w każdej żywej komórce. Stężenie RNA i DNA w żywności zależy od gęstości komórkowej, a zatem mięso, ryby, orzechy i nasiona będą miały wyższą zawartość nukleotydów niż mleko, jajka czy owoce. Podroby, rośliny strączkowe oraz suszone rośliny również będą bardzo bogatym źródłem nukleotydów. 

Szczególnie bogate w oba rodzaje kwasów nukleinowych są tkanki szybko rosnące lub te, które zachowały potencjał do wzrostu i regeneracji, takie jak: surowe mięso (mięśnie), owoce morza, warzywa strączkowe oraz grzyby. Mniejszą zawartość kwasów nukleinowych wykrywa się w podrobach.

Zawartość DNA w wybranych tkankach zwierzęcych może wynosić do 100 mg/g s.m., natomiast zawartość RNA może osiągać do 87 mg/g s.m. produktu. Stwierdzono też, że nie ulegają one całkowitej degradacji w wyniku zastosowania obróbki kulinarnej czy termicznej, ani całkowitej denaturacji jak ma to miejsce w przypadku białek [3].

 

Chcesz dowiedzieć się więcej o suplementacji nukleotydami dietetycznymi? Poznaj nasze nowatorskie produkty z linii NucleoCare: NUCLEOPLEX i NUCLEOZIN COMPLETE

Szczególnie bogate w kwasy nukleinowe jest mięso wołowe, wieprzowe, jagnięce, drobiowe oraz wątroby, ekstrakty mięsne i ryby, takie jak makrele oraz sardynki (1,5 ÷ 8 mg/g). Pozostałe ryby oraz owoce morza, a także fasola, groch, soczewica i grzyby zawierają średnie ilości kwasów nukleinowych (0,5 ÷ 1,5 mg/g) [1].

Warzywa, w tym ziemniaki, a także owoce i zboża oraz nabiał, w tym jaja, sery i mleko krowie charakteryzują się znacznie niższym poziomem kwasów nukleinowych mierzonym zawartością puryn – do 0,2 mg/g produktu. W dietetyce znajomość zawartości puryn w pożywieniu służy profilaktyce i leczeniu dny moczanowej [4].

Tabela 1. Zawartość puryn w wybranych produktach żywnościowych [3].

Ilość oraz jakość obecnych w żywności kwasów nukleinowych zależy też od warunków  w jakich rośliny były uprawiane a zwierzęta hodowane, ale także od sposobu przechowywania i przetworzenia żywności [4]. 

Nukleotydy w mleku matki

Nukleotydy zawarte w mleku matki  odgrywają ogromną rolę w tworzeniu przeciwciał, stymulowaniu układu odpornościowego, metabolizmie lipidów, oraz są niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju niemowląt. Wyizolowane z kobiecego mleka stężenia rybonukleotydów wahają się w zakresach od 69,4 mg/l w siarze do 71,8 mg/l w mleku już dojrzałym [8]. Stężenie wolnych nukleotydów zmniejsza się wraz z wydłużeniem okresu laktacji [5]. 

Preparaty mlekozastępcze w sytuacji kiedy dziecko nie jest karmione naturalnie powinny być uzupełniane mieszankami nukleotydów.

Badania kliniczne, w których oceniano odżywcze receptury nukleotydów w połączeniu z innymi określonymi składnikami odżywczymi wykazały lepsze wyniki kliniczne u pacjentów scharakteryzowanych jako krytycznie chorzy, z urazami, z obniżoną odpornością lub z przewlekłymi chorobami żołądkowo-jelitowymi. 

Do tej pory otrzymano też konkretne potwierdzenie naukowe, że dodatek nukleotydów do mieszanek dla niemowląt, które nie mogą być karmione naturalnie,  znacznie usprawniało procesy dojrzewania i rozwoju przewodu pokarmowego oraz układu immunologicznego.  (Praktyka Nutr Clin.2012; 27: 281-294)

Dokładne dane na temat dziennych ilości nukleotydów zalecanych do spożycia nie istnieją, ale przyjmuje się, że dobowa dieta zdrowych osób zwykle zawiera 1-2 g nukleotydów [7]. Jednak to ile nukleotydów pozyska organizm z pożywienia zależy od indywidualnych umiejętności trawienia, metabolizowania i wchłaniania przez przewód pokarmowy.

Kiedy potrzebna jest suplementacja nukleotydami?

Kiedy w warunkach stresu komórkowego, nadmiernej eksploatacji zwłaszcza układu pokarmowego czy odpornościowego, szybko proliferujące (dzielące się) komórki nie są w stanie zaspokoić swoich potrzeb w nukleotydy pochodzących z wnętrza organizmu, wówczas pojawia się konieczność dostarczenia  materiałów budulcowych z zewnątrz w postaci gęsto odżywczej diety lub suplementacji.

 

Wesprzyj regenerację organizmu i przyspiesz swój powrót do zdrowia po infekcji z Nucleozin Complete – nowatorskim połączeniem czystych nukleotydów dietetycznych i cynku.

Trawienie i wchłanianie nukleotydów dietetycznych

Nukleotydy z pokarmu przyjmowane są w postaci nukleoprotein, które konsumowane są w dużych ilościach ze względu na ich obecność we wszystkich komórkach pożywienia. Nukleoproteiny w przewodzie pokarmowym za pomocą enzymów proteolitycznych – proteaz – przekształcane są w kwasy nukleinowe, z których to dalej za pośrednictwem nukleaz następuje rozkład do nukleotydów. 

Nukleotydy dalej są hydrolizowane do nukleozydów, które są preferowaną formą wchłaniania przez komórki nabłonka jelitowego – enterocyty.  Nukleozydy są wchłaniane przez błonę śluzową jelita do krwi wrotnej i transportowane do wątroby, gdzie następnie są dostarczane przez krążenie ogólnoustrojowe do innych narządów i tkanek. Nukleozydy mogą być dalej rozkładane przez nukleozydazy do postaci puryn i pirymidyn.

Po wchłonięciu do komórki nukleozydy szybko się rozkładają, około 5% z nich może zostać włączone do wewnątrzkomórkowych pul nukleotydów w całym organizmie, a ich produkty końcowe są wydalane z moczem.

Autor: Edyta Węcławska

Bibliografia:

1. Adjei A.A., Shigeru Y., Kulkarni A., Nucleic acids and/or their components: A possible role in immune function. J. Nutr. Sci. Vitaminol, 1995, 1 (41), 1-16
2. Gętek M., Czech M., Fizia K. i wsp., Nutrigenomika – bioaktywne składniki żywności., Postępy Hig., 2013, 67, 255-260
3. Głazowska J., Stankiewicz U., Tylingo R. i wsp., Kwasy nukleinowe w żywności – występowanie i właściwości reologiczne, Żywność. Nauka, Technologia. Jaość, 2016, 6(109), 5-19
4. Jonas D.A., Elmadfa I., Engel K.H. i wsp., Safety considerations of DNA in food. Ann. Nutr. Metab., 2001, 6 (45), 235-254
5. Schlimme E, Martin D, Meisel H. Nucleosides and nucleotides: natural bioactive substances in milk and colostrum. Br J Nutr. 2000;84(suppl 1):S59-S68
6. Schloerb PR. Immune-enhancing diets: products, components, and their rationales. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2001;25(2)(suppl):S3-S7
7. Suchner U, Kuhn KS, Furst P. The scientific basis of immunonutrition. Proc Nutr Soc. 2000;59(4):553-563
8. Tressler RL, Ramstack MB, White NR, et al. Determination of total potentially available nucleosides in human milk from Asian women. Nutrition. 2003;19(1):16-20