Kwas masłowy przy chorobach jelit

Poznaj nukleotydy dietetyczne polskiej marki NucleoCare – opracowane naukowo kompozycje najwyższej jakości składników wspierające organizm w szybszej odbudowie komórek odpornościowych i błony śluzowej jelit. Wypróbuj nowoczesną suplementację NucleoCare!

Sprawdź, gdzie kupić

Zastosowanie kliniczne kwasu masłowego:

• nieswoiste zapalenia jelit (NZJ), w tym wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna,
• zespół jelita nadwrażliwego (IBS), zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego (zaburzenia rytmu wypróżnień, wzdęcia, czynnościowe bóle brzucha),
• zapalenie jelit po radioterapii i chemioterapii,
• zapalenie jelita wyłączonego z pasażu,
• stany po zabiegach resekcyjnych w obrębie jelit,
• choroba uchyłkowa jelit,
• biegunki o różnej etiologii, w tym biegunki infekcyjne, poantybiotykowe i biegunki podróżnych,
• zaburzenia mikrobiomu jelitowego (dysbioza),
• choroby ogólnoustrojowe przebiegające z wyniszczeniem, w tym choroby nowotworowe,
• niedobory pokarmowe z niedostateczną podażą błonnika (dieta ubogoresztkowa).

Rola kwasu masłowego w chorobach zapalnych jelit

Kwas masłowy wykazuje działanie przeciwzapalne. Jego działanie immunoregulacyjne i przeciwzapalne opiera się prawdopodobnie na miejscowym hamowaniu mediatorów stanu zapalnego w nabłonku jelit. Wykazano, że maślan ma zdolność obniżania stężenia cytokin prozapalnych, tj. interleukina 8 (IL-8) i czynnik martwicy nowotworów α (TNF-α). Dostępne publikacje naukowe potwierdzają redukcję objawów klinicznych NZJ, w tym wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i choroby Leśniowskiego-Crohna, i stanu zapalnego w jelicie w wyniku suplementacji maślanu. Działanie przeciwzapalne maślanu wiąże się prawdopodobnie z hamowaniem aktywacji czynnika jądrowego transkrypcyjnego κB makrofagów (NF-κB), który jest głównym źródłem cytokin w przebiegu procesu zapalnego towarzyszącemu wrzodziejącemu zapaleniu jelita grubego.

Oprócz bezpośredniego działania przeciwzapalnego, warto również wspomnieć o korzystnym wpływie maślanu na „płaszcz” śluzowy. Kwas masłowy pełni rolę w utrzymaniu integralności bariery nabłonkowej przewodu pokarmowego poprzez regulację produkcji składników śluzu (np. mucyny 2) i zapewnienie ciągłości połączeń ścisłych w kosmkach jelitowych. Dlatego kwas masłowy zapobiega zmianom przepuszczalności jelit, a w konsekwencji translokacji lipopolisacharydu (LPS) ze światła jelita do krwi obwodowej. Zwiększone ilości LPS we krwi obwodowej prowadzą do przewlekłego stanu zapalnego.

Troficzny wpływ maślanu na proliferację komórek jelitowych wykazano na modelach zwierzęcych. Suplementacja maślanu sprzyja regeneracji śluzówki jelit. Podanie maślanu stymuluje wydłużenie kosmków w jelicie krętym oraz wzrost głębokości krypt w jelicie ślepym.

Kwas masłowy może poprawiać wyniki badań niektórych parametrów związanych ze stanem zapalnym jelit. Obniża bowiem stężenie kalprotektyny w kale, czyli białka ostrej fazy wykorzystywanego w diagnostyce przewlekłych chorób zapalnych jelit.

Modulacja składu mikrobioty jelitowej

Maślan wpływa bezpośrednio na florę przewodu pokarmowego. Obecność gatunków bakterii produkujących maślan hamuje wzrost Escherichia coli, Campylobacter spp., Salmonella spp. i Shigella spp. Kwas masłowy może również odgrywać zbawienną rolę w leczeniu infekcji żołądkowo-jelitowych. W eksperymentalnej shigellozie suplementacja SCFA zmniejszyła przekrwienie, naciek komórek zapalnych i cechy martwicze w błonie śluzowej, co skutkowało zmniejszeniem ilości krwi i śluzu w kale.

Kwas masłowy może zwiększać poziom wydzielniczej immunoglobuliny A (sIgA) wytwarzanej m.in. przez komórki błony śluzowej jelit. Jest ona związana z odpornością śluzówkową, czyli pierwszą linią obrony. Niedobory sIgA sugerują zły stanie błony śluzowej jelita, co upośledza pracę układu odpornościowego w całym organizmie.

Wpływ kwasu masłowego na stany biegunkowe

Maślan wspiera procesy wchłaniania, jak również powoduje zmniejszenie nasilenia dolegliwości i intensywności biegunek. Z tego względu zastosowanie go we wsparciu leczenia biegunek o różnej etiologii znajduje coraz częstsze zastosowanie. Biegunka jest częstym efektem ubocznym antybiotykoterapii. Wykazano ścisły związek między obecnością biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyku, a zmniejszeniem w świetle jelita liczby bakterii produkujących maślan.

Ważną właściwością kwasu masłowego jest pobudzanie wchłaniania zwrotnego wody i sodu w jelicie. Mechanizm działania polega na stymulacji ekspresji białek i aktywności pompy jonowej Na+/H– w błonie komórkowej kolonocytów, czyli komórek nabłonka jelit. Skuteczność kwasu masłowego w zapobieganiu utracie wody, sodu i pozostałych elektrolitów, tj. chloru i potasu, może wyjaśniać potencjalną rolę regulacyjną i ochronną maślanu w stanach klinicznych przebiegających z biegunką o różnej etiologii.

Maślan, a czynnościowe zaburzenia jelit

Maślan ma właściwości łagodzące ból brzucha poprzez korzystny wpływ na nadwrażliwość receptorów jelitowych, co skutkuje obniżeniem ciśnienia wewnątrzjelitowego. Ponadto poprawia perystaltykę jelit. Banasiewicz i wsp. (2010) wykazali zmniejszenie częstości bólu brzucha podczas wypróżnień u pacjentów z IBS po 4 tygodniach suplementacji kwasu masłowego w dawce 300 mg na dobę. Z kolei po 12 tygodniach suplementacji zaobserwowano zmniejszenie częstości bólu brzucha występującego po posiłku.

Maślan wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, obniża pH treści jelitowej i zmniejsza ilość drobnoustrojów chorobotwórczych.

Korzystne działanie maślanu wykracza poza jelita i wpływa na różne narządy. Kwas masłowy ma wpływ na homeostazę energetyczną, metabolizm glukozy i lipidów, stres oksydacyjny, jak również sygnalizację neuronalną.

Podsumowanie

Zastosowanie kliniczne kwasu masłowego jest wielokierunkowe. Suplementacja maślanem stanowi obiecujący element terapii zaburzeń pracy jelit o różnej etiologii, w tym biegunek, stanów zapalnych jelit, czy zaburzeń czynnościowych. Co ważne, podczas leczenia maślanem nie obserwuje się żadnych skutków ubocznych, co potwierdza bezpieczeństwo jego stosowania w praktyce klinicznej.