Kolagen – w proszku, kapsułkach, czy płynie?
Kolagen to element budulcowy naszego organizmu. Jest najbardziej rozpowszechnionym białkiem strukturalnym w organizmie. Przez wielu jest nazywany “białkiem młodości” – stanowi element skóry, kości, ścięgien, zębów oraz chrząstek. Znajdziemy go także w rogówce oka. Udział kolagenu w stosunku do pozostałych białek w organizmie to aż 30%.
Budowa kolagenu
Białko kolagenowe charakteryzuje się złożoną budową. Tworzy zróżnicowane struktury wyższego rzędu, do których zaliczamy między innymi włókna kolagenowe oraz układy sieciowe. Jednak ogólnie można przedstawić skład kolagenu w następujący sposób:
- glicyna, stanowiąca 33% składu aminokwasowego;
- prolina która stanowi 10% składu;
- oraz inne aminokwasy, do których zaliczamy np. 4-hydroksyprolinę stanowiącą 10% składu, 3-hydroksyprolinę, która stanowi <0,5% składu aminokwasowego czy 5-hydroksylizynę, stanowiącą 1% składu aminokwasowego.
W organizmie człowieka kolagen występuje w wielu formach. Jedną z nich jest hydrolizat kolagenu. Jest to białko kolagenowe, które zostało poddane hydrolizie i rozłożeniu na mniejsze peptydy kolagenowe. Są one zdecydowanie łatwiej wchłaniane w jelitach i charakteryzuje je mniejsza masa. Z uwagi na to, że peptydy o wiele łatwiej się rozpuszczają – znalazły zastosowanie w diecie. Co ważne hydrolizat posiada dokładnie takie same właściwości jak kolagen.
Rodzaje kolagenu
Do tej pory w tkankach człowieka odkryto 29 typów kolagenów, które różnią się między sobą zarówno pełnionymi funkcjami i lokalizacją, a także zawartością w tkankach.
Najlepiej poznanym typem kolagenu jest typ I. Występuje on w skórze i tkance podskórnej, oraz w ścięgnach, kościach, rogówce, tętnicach, a także w tkance tworzącej blizny. Kolejnym równie dobrze poznanym typem, jest typ II – natomiast ten występuje wyłącznie w chrząstce. Tworzy wspólne włókna z kolagenem typu XI. Pozostałe typy zlokalizowane są np. w mięśniach szkieletowych, mózgu, nerkach, macicy, pęcherzu, jelitach, w pępowinie, czy owodni i wielu innych.
Właściwości kolagenu
Tak jak zostało już wspomniane wyżej – kolagen odpowiada za szereg funkcji w organizmie człowieka, ale główne działanie skupia się na obszarze skóry, kości, zębów, czy chrząstek. Można wyróżnić następujące zadania tego białka:
- utrzymanie gładkości, elastyczności i odpowiedniego nawilżenia skóry,
- wsparcie funkcjonowania stawów (bez dolegliwości bólowych),
- przyspieszenie gojenia się ran oraz zrastania złamanych kości,
- utrzymanie elastyczności naczyń krwionośnych, usprawniając tym samym krążenie krwi,
- umożliwia lepsze wchłanianie składników mineralnych,
- ułatwia ponadto transport niektórych leków przez ścianę komórkową,
- wpływa na poprawę kondycji włosów, skóry i paznokci.
Niestety wraz z wiekiem obniża się zdolność organizmu do produkcji kolagenu –w związku z tym, w pewnym momencie więcej komórek kolagenu obumiera, niż jest wytwarzanych (proces ten może się rozpocząć już przed 30 rokiem życia). Ponadto istnieje szereg czynników zewnętrznych, takich jak stres, promieniowanie słoneczne, toksyny czy zanieczyszczenie powietrza, które mogą jeszcze bardziej ten proces przyspieszyć.
Warto wówczas rozpocząć poszukiwania alternatywy w postaci diety oraz suplementacji.
Niedobór kolagenu
Kiedy możemy przypuszczać, że w naszym organizmie rozpoczął się już proces, w którym więcej komórek kolagenu obumiera, niż jest produkowanych? Oprócz najbardziej teoretycznej informacji, że proces ten może się zacząć już po 25. roku życia, warto zwrócić uwagę na charakterystyczne objawy, takie jak:
- intensywne zmęczenie,
- bolesność i sztywność stawów,
- wydłużony czas gojenia się ran,
- ból podczas chodzenia, trudności z poruszaniem się,
- osłabienie kondycji włosów, skóry i paznokci,
- pojawianie się zmarszczek,
- trudności z koncentracją,
- zapadnięte policzki, opadające powieki,
- pojawianie się chorób, do których zaliczamy osteoporozę, problemy z krążeniem czy nieszczelne jelita.
Źródło kolagenu w diecie
Odpowiednio wcześnie wprowadzona dieta zawierająca produkty bogate w kolagen, może przyczynić się do opóźnienia wystąpienia jego niedoboru i tym samym – pojawienia się nieprzyjemnych skutków. Najwięcej kolagenu znajdziemy w galaretach warzywnych i owocowych, żelatynie spożywczej, podrobach i kurzych łapkach.
Ryby w galarecie, chrząstki rekina, a także golonki oraz salceson również są bogatym źródłem białka kolagenowego. Znajdziemy go również w jajach, kurczaku oraz wywarze z kości. Rośliny strączkowe także stanowią bogate źródło kolagenu, podobnie kiełki pszenicy (zawierają koenzym Q10). Kolagen znajduje się też w roślinach strączkowych, a oprócz tego w kiełkach pszenicy – produkty te zawierają koenzym Q10. Warto zwrócić ponadto uwagę na uzupełnienie diety o produkty bogate w witaminę C, która zwiększa wytwarzanie kolagenu, oraz witaminę E, przeciwdziałającą sztywnieniu włókien kolagenowych.
Istotne znaczenie ma również sposób obróbki potraw – zaleca się, by zamiast grillować czy smażyć wybierać gotowanie. Oczywiście nie powinniśmy zapominać o odpowiednim nawodnieniu – minimum 1,5 do 2 litrów płynów każdego dnia.