Kolagen jest rodzajem białka, które w rzeczywistości jest najobficiej występującym białkiem strukturalnym organizmów zwierzęcych. Białko strukturalne to takie, które tworzy strukturę lub szkielet komórek i tkanek, występuje praktycznie we wszystkich tkankach zwierząt. Istnieje około 28 znanych typów kolagenu, przy czym kolagen typu I stanowi 90% kolagenu w ludzkim ciele. Kolagen składa się głównie z aminokwasów glicyny, proliny i hydroksyproliny. Te aminokwasy tworzą trzy nici, stanowiące strukturę potrójnej helisy charakterystycznej dla kolagenu. Białko to znajduje się w tkance łącznej, skórze, ścięgnach, kościach i chrząstkach. Zapewnia wsparcie strukturalne dla tkanek i odgrywa ważną rolę w procesach komórkowych, takich jak: naprawa tkanek, odpowiedź immunologiczna, komunikacja komórkowa, migracja komórkowa (proces niezbędny do utrzymania tkanek). Komórki tkanki łącznej zwane fibroblastami produkują i utrzymują kolagen. Gdy ludzki organizm starzeje się, ich kolagen ulega fragmentacji, a funkcja fibroblastów ulega pogorszeniu, po czym produkcja kolagenu spowalnia. Zmiany te, wraz z utratą innego kluczowego białka strukturalnego, zwanego elastyną, prowadzą do oznak starzenia, np. zwiotczenia skóry czy zmarszczek.
Wiele osób, które chcą wspomóc zdrowie swojej skóry, stawów i włosów, codziennie suplementuje kolagen lub dodaje kolagen w proszku do porannej kawy, herbaty lub smoothie. Jest to zalecana praktyka dla zdrowej, promiennej skóry, silnych włosów i długich, mocnych paznokci czy też redukcji cellulitu. Gdy się starzejemy, a nasze naturalne zasoby tego białka maleją, coraz ważniejsze staje się uzupełnianie go suplementami. W szerokim świecie kolagenu stosuje się na ogół dwa źródła, kolagen wołowy (bydlęcy) i kolagen rybi (morski). Może okazać się ciężkie podjęcie decyzji, który rodzaj kolagenu jest najlepszy, ale czy trzeba wybierać czy może najkorzystniej zastosować je razem? Przyjrzyjmy się zatem bliżej kolagenowi rybiemu oraz kolagenowi wołowemu.
Istnieje co najmniej kilkanaście różnych typów kolagenu, ale większość z nich to typy I, II i III. Każdy typ ma inną strukturę i funkcję w organizmie człowieka. Oto krótki przegląd głównych rodzajów kolagenu:
Kolagen morski odnosi się po prostu do kolagenu pochodzącego z organizmów morskich - w tym skóry ryb, łusek i ości. Kolagen rybi jest głównie źródłem kolagenu typu I. Właśnie dlatego entuzjaści kolagenu często go uzupełniają, aby pomóc zwalczyć wczesne oznaki starzenia, takie jak łamliwe paznokcie i przedwczesne zmarszczki.
Kolagen morski składa się z 18 aminokwasów, ale charakteryzuje się głównie wysokim poziomem 3 aminokwasów - glicyny, proliny i hydroksyproliny. Glicyna jest pomocna przy leczeniu zapalenia stawów, cukrzycy, niewydolności nerek oraz serca, a także wrzodów żołądka. Prolina poprawia wygląd skóry poprzez zwiększenie jej elastyczności, a hydroksyprolina jest odpowiedzialna za prawidłowe funkcjonowanie tkanki łącznej.
Kolagen rybi cechuje także wysoka biodostępność, natychmiastowe wchłanianie i przyswajanie z lekkostrawnymi białkami (ponad 95% białek). Wchłania się nawet 1,5 razy skuteczniej niż kolagen pochodzący od ssaków. Dzięki niskiej masie cząsteczkowej peptydy kolagenowe szybciej się wchłaniają i transportują niezbędne aminokwasy do skóry, włosów, kości i ścięgien, umożliwiając syntezę nowego kolagenu.
W randomizowanym badaniu kontrolowanym placebo (Bolke L. i wsp., 2019r.), w którym zastosowano 2,5 g kolagenu rybiego, wykazano iż suplementacja kolagenem poprawiła nawilżenie, elastyczność, szorstkość i gęstość skóry. Wyniki te utrzymywały się również podczas wizyty kontrolnej.
Kolagen bydlęcy pochodzi od zwierząt, w szczególności jest obecny w tkance łącznej, kościach, chrząstkach i skórach krów. Dużą zaletą kolagenu wołowego jest to, że jest on bardzo zbliżony do tego, który ludzie wytwarzają we własnych ciałach.
Podobnie jak kolagen rybi, kolagen wołowy zawiera 18 aminokwasów, a większość z tych aminokwasów to glicyna, prolina i hydroksyprolina. W przeciwieństwie do kolagenu morskiego, kolagen bydlęcy jest bardzo bogaty zarówno w kolagen typu I, jak i typu III. Oznacza to, że jest to dobry wybór dla każdego, kto chce poprawić zdrowie włosów, paznokci, elastyczność skóry i ogólny stan zdrowia jelit.
Prawdopodobnie obszarem, w którym kolagen bydlęcy wyróżnia się ponad wszystkie inne źródła kolagenu, jest zdolność tego kolagenu do zwiększania masy mięśniowej, przy jednoczesnym wspomaganiu utraty tkanki tłuszczowej. Mogą na tym skorzystać np. kobiety po menopauzie, które mają trudności ze zmianą składu ciała z powodu utraty hormonów płciowych, pomagających utrzymać kobiety w zdrowiu. Przeprowadzono ciekawe badanie (Jendricke P. i wsp., 2019r.) z udziałem 77 kobiet przed menopauzą, w którym przetestowano korzyści płynące ze stosowania określonego hydrolizowanego kolagenu bydlęcego. Kobiety te ukończyły 12-tygodniowy trening oporowy (3 dni w tygodniu) i w tym czasie przyjmowały codziennie 15 g kolagenu wołowego lub placebo. Wszystkie uczestniczki miały następnie regulowane spożycie kalorii i poziom ćwiczeń, aby zapewnić równą ilość kalorii i aktywność w obu grupach. Kolagen bydlęcy spowodował wzrost masy beztłuszczowej (prawdopodobnie masy mięśniowej), przy jednoczesnej redukcji masy tłuszczowej.
Kolagen może znacznie poprawić zdrowie stawów. Typ kolagenu dla zdrowia chrząstki to kolagen typu II, jednak gdy kolagen bydlęcy jest hydrolizowany (tj. rozkładany chemicznie) i przyjmowany przez ludzi, może stymulować produkcję bogatego w chrząstkę kolagenu typu II w organizmie. Ten kolagen może następnie dostać się do stawów i zmniejszyć objawy choroby zwyrodnieniowej stawów. W jednym podwójnie ślepym badaniu krzyżowym (Adam M. i wsp., 1991r.) 81% osób przyjmujących kolagen wołowy zgłosiło zmniejszenie bólu stawów. Oprócz tych korzyści, 69% pacjentów przyjmujących hydrolizat kolagenu miało ponad 50% spadek spożycia leków przeciwbólowych, w porównaniu z 35% pacjentów przyjmujących albuminę jaja.
Zarówno kolagen rybny, jak i wołowy mają swoje zalety. Dla poprawy stanu skóry zarówno kolagen rybi, jak i bydlęcy mogą przynieść korzyści. Jednakże, jeżeli celem jest polepszenie składu ciała, kolagen bydlęcy będzie z pewnością lepszym kolagenem. Kolagen wołowy, poprzez stymulację kolagenu typu II w organizmie, może również pomóc w zdrowiu stawów. Tak więc kolagen bydlęcy pokrywa wszystkie podstawy, podczas gdy kolagen rybi jest dobry dla głównie zdrowia skóry, włosów i paznokci.
W porównaniu z procesem tworzenia kolagenu bydlęcego, kolagen morski jest znacznie bardziej etyczną i zrównoważoną opcją. Dzieje się tak dlatego, że kolagen morski jest wytwarzany z nadmiaru rybich produktów ubocznych, które można zamrozić i wysłać do innych krajów, zanim zostanie przekształcony w suplementy. Z drugiej strony kolagen bydlęcy jest wytwarzany z krów. W niektórych przypadkach jest zbierany jako produkt uboczny z krów poddanych ubojowi w przemyśle spożywczym, co oznacza, że jest zbierany etycznie. Jednak leczenie tych zwierząt i transport są znacznie droższe.
Nauka o kolagenie i jego korzyściach wciąż się rozwija. Niektóre badania pokazują, że suplementacja kolagenem może być pomocna dla elastyczności skóry, ale korzyści płynące z kolagenu dotyczą nie tylko urody. W przypadku osób z chorobą zwyrodnieniową stawów badania wykazują, że może to być pomocne w radzeniu sobie z objawami.
Bardzo korzystną opcją może okazać się mieszanka tych dwóch źródeł kolagenu, dzięki czemu uzyskamy zarówno piękny i młody wygląd, jak również zadbamy o zdrowie stawów, jelit, redukcję stanów zapalnych oraz uzyskamy dobrą kompozycję ciała.
Bibliografia:
