Zespół jelita drażliwego: Jak kwas masłowy może łagodzić objawy IBS?

Co to jest IBS i jak się objawia?

IBS (ang. Irritable Bowel Syndrome) jest przewlekłą chorobą jelit. Jest to choroba określana według Kryteriów rzymskich IV jako zaburzenia osi mózg–jelito–mikrobiota. Do jej głównych objawów zaliczyć możemy przede wszystkim ból brzucha oraz biegunki czy zaparcia (w zależności od typu choroby). Inne objawy, które mogą towarzyszyć tej jednostce chorobowej to np. wzdęcia, nudności, wymioty, zgaga, ból głowy czy zaburzenia nastroju. Zespół jelita drażliwego podzielić możemy na 4 główne podtypy: z zaparciem (IBS-C), z biegunką (IBS-D), postać mieszaną (IBS-M) oraz niesklasyfikowaną (IBS-U). Przyczyny zespołu jelita drażliwego nie są dokładnie poznane. Mówi się o tym, że do czynników ryzyka zaliczany jest stres oraz nieprawidłowa dieta i styl życia. Wielu badaczy uważa, że kluczowe znaczenie w patogenezie IBS odgrywają przede wszystkim zaburzenia mikrobioty jelitowej. Częstość występowania zespołu jelita drażliwego w populacji ogólnej na świecie ocenia się na około 11%, w Polsce nawet 15%, a 2-krotnie częściej chorują kobiety.

Co to jest kwas masłowy i jakie pełni funkcje?

Kwas masłowy wytwarzany jest przez nasze bakterie obecne w jelicie (konkretnie w jelicie grubym) i pełni funkcje ochronne dla przewodu pokarmowego. Jest on produktem ubocznym fermentacji włókna pokarmowego oraz skrobi opornej, które nie uległy strawieniu w jelitach. Jest on jednym z SCFA (tj. krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe) fizjologicznie produkowanych w jelitach, wraz z kwasem octowym i propionowym. Całkowite stężenie krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w świetle jelita waha się pomiędzy 60 a 150 mmol/kg, z zachowaniem względnie stałych proporcji między nimi, które wynoszą: octan – 60%, propionian – 25%, maślan – 15%.

Bakterie, które zajmują się produkcją kwasu masłowego, to:

• Eubacterium spp.,
• Clostridium spp.,
• Fusobacetrium,
• Megasphaera elsdenii,
• Butyrivbrio spp.,
• Mitsuokella multiacida.

Kwas masłowy pełni funkcje przeciwzapalne, odżywia kolonocyty (komórki jelita grubego) tym samym zapewniając ich prawidłowe funkcjonowanie, zapewnia integralność błony śluzowej jelita (zapobiegając przedostawaniu się resztek pożywienia do krwiobiegu) oraz poprawia wrażliwość insulinową. Do jego funkcji zaliczyć możemy również redukcję stresu oksydacyjnego, działanie immunoregulacyjne, regenerację komórkową jak i przyspieszanie gojenia, modulację wrażliwości trzewnej i przywrócenie właściwej motoryki jelit, a nawet zapobieganie transformacji nowotworowej komórek nabłonkowych (działanie przeciwnowotworowe). 

Wpływa on również na szczelność jelit (dzięki czemu pomaga w tworzeniu śluzu) pełniąc rolę bariery ochronnej przed patogenami.

Jakie produkty wspierają produkcję kwasu masłowego?

Jeśli chodzi o produkty, które wspierają produkcję kwasu masłowego to zaliczyć do nich możemy:

• produkty wysokobłonnikowe: np. pieczywo pełnoziarniste, orzechy, grube kasze, płatki i otręby owsiane
• bogate w fruktooligosacharydy: cebula, szparagi, buraki, brukselki, jagody, maliny, soczewica 
• warzywa i owoce głównie: ziemniaki, marchew, jeżyny, pomarańcze, suszone owoce

Jak kwas masłowy wpływa na IBS?

Istnieje wiele przyczyn korzystnego wpływu maślanu u chorych cierpiących na IBS. Zwiększenie stężenia kwasu masłowego w świetle jelita pozwala przywrócić prawidłową motorykę przewodu pokarmowego, zwiększyć integralność i poprawić funkcjonowanie bariery jelitowej. Przywraca również właściwy skład mikrobioty jelitowej, którego zaburzenie jest częstą przyczyną dolegliwości związanych z chorobą. Wyniki badań klinicznych wskazują, że maślan sodu wpływa na zmniejszenie nasilenia objawów klinicznych i poprawia jakość życia pacjentów z IBS. 

U osób, które borykają się z IBS zauważyć można często niedobory kwasu masłowego, spowodowane tym, iż produkty wysokobłonnikowe czy suszone owoce, które wspierają jego produkcje są wówczas źle tolerowane przez jelita. Ze względu na to, warto pomyśleć o suplementacji kwasu masłowego w postaci kapsułek.

W przypadku IBS warto rozważyć suplementację, która będzie łączyła kwas masłowy razem z nukleotydami. Nukleotydy dietetyczne mogą pełnić rolę w regulacji rozwoju jelit po wystąpieniu przewlekłej biegunki oraz mogą mieć istotne implikacje dla wzrostu enterocytów. Świetnie sprawdzi się tutaj suplement Nucleobutin Forte, który jest specjalnie opracowany jako połączenie otoczkowanego maślanu sodu oraz kompleksu pięciu nukleotydów. Zawiera aż 1380 mg maślanu sodu w dziennej porcji (3 kapsułek), w tym 1089 mg składnika aktywnego – kwasu masłowego. Co ważne kapsułki odporne są na kwaśne środowisko żołądka, dzięki czemu trafić mogą bezpośrednio do jelita, gdzie spełniają swoją funkcję. 

Podsumowanie

• IBS to przewlekła choroba jelit objawiająca się bólami brzucha, biegunką lub zaparciami
• Znaczenie w patogenezie IBS mają zaburzenia mikrobioty jelitowej
• Kwas masłowy wytwarzany jest przez nasze bakterie jelitowe 
• Kwas masłowy pełni funkcje przeciwzapalne, a także odżywcze dla kolonocytów (komórek jelitowych) umożliwiając ich prawidłowe funkcjonowanie
• Kwas masłowy zapewnia integralność błony śluzowej jelita, a także poprawia wrażliwość insulinową
• U osób z IBS często zauważyć możemy niedobory kwasu masłowego, w związku z czym warto pomyśleć nad jego suplementacją