Co to jest immunożywienie?

Niedożywienie i pogorszenie funkcji układu odpornościowego wpływają niekorzystnie na powrót do zdrowia pacjentów hospitalizowanych, szczególnie po operacjach i urazach. Immunożywienie, czyli podawanie składników odżywczych mających działanie odżywcze i farmakologiczne, to metoda przeciwdziałania tym niekorzystnym sytuacjom. Składniki odżywcze podawane są w ilościach większych niż normalnie, co może znacząco poprawiać wyniki pacjentów. Produkty odżywcze stosowane w ramach immunożywienia zawierają wysokobiałkową, wysokoenergetyczną mieszankę, uzupełnioną o specyficzne składniki odżywcze, głównie argininę, kwasy tłuszczowe omega-3 i nukleotydy.

Nadrzędną wartością immunożywienia jest to, że wykorzystywane składniki odżywcze mają klinicznie znaczący wpływ na aktywność komórek układu odpornościowego. Immunożywienie reguluje odpowiedź immunologiczną gospodarza, moduluje odpowiedź zapalną, jak również poprawia dotlenienie jelit po operacji. Koncepcja ta może być stosowana w każdej sytuacji, w której zmieniona podaż składników odżywczych jest wykorzystywana do modyfikowania odpowiedzi zapalnych lub immunologicznych.

Kiedy najczęściej wykorzystywane jest immunożywienie?

Immunożywienie najczęściej wykorzystywane jest w celu poprawy przebiegu klinicznego pacjentów w stanie krytycznym i chirurgicznym. Tacy pacjenci często wymagają egzogennego dostarczania składników odżywczych drogą pozajelitową (dożylną) lub dojelitową.

Zakażenie, czy uraz aktywują układ odpornościowy, powodując szereg zmian metabolicznych w organizmie. Odpowiedź immunologiczna wykorzystuje dwa główne składniki, tj. aktywację limfocytów T i B oraz ogólnoustrojową odpowiedź zapalną wywoływaną przez różne prozapalne cytokiny. Cytokiny zwiększają tkankę tłuszczową i katabolizm białek, aby zapewnić składniki odżywcze dla układu odpornościowego. Wytwarzana jest również szeroka gama innych mediatorów odpowiedzi zapalnej. Ilość i czas produkcji tych substancji ma głęboki wpływ na intensywność i przebieg reakcji zapalnej. Czasem zwiększona odpowiedź układu odpornościowego może być niekorzystna dla organizmu ze względu na występowanie zwiększonej immunosupresji. Takie zjawisko może wywierać szkodliwe, a nawet śmiertelne skutki. Taki mechanizm widoczny jest chociażby w sepsie, zespole ostrej niewydolności oddechowej, malarii, zapaleniu opon mózgowych, raku, czy zapalnej chorobie jelit.

Z tego względu poprawa funkcji układu odpornościowego pacjentów:

• krytycznie chorych,
• chirurgicznych,
• pourazowych,
• poparzonych

może zmniejszyć powikłania spowodowane ciężką infekcją.

Poznaj nukleotydy dietetyczne polskiej marki NucleoCare – opracowane naukowo kompozycje najwyższej jakości składników wspierające organizm w szybszej odbudowie komórek odpornościowych i błony śluzowej jelit. Wypróbuj nowoczesną suplementację NucleoCare!

Sprawdź, gdzie kupić

Immunożywienie w praktyce

Badania kliniczne wykazały, że pacjenci karmieni przed i po planowej operacji przewodu pokarmowego dietą uzupełnioną w składniki odżywcze, tj. arginina, kwasy tłuszczowe omega-3 i nukleotydy mieli znaczne zmniejszenie zarówno infekcji pooperacyjnych, jak i długości pobytu w szpitalu w porównaniu z pacjentami karmionymi standardową formułą dojelitową. Wyniki tego badania potwierdzają koncepcję, że kluczowym punktem u planowych pacjentów chirurgicznych jest zaplanowanie dostarczania immunoskładników odżywczych jeszcze przed operacją.

Co ciekawe, okołooperacyjne immunożywienie jest skuteczne niezależnie od wyjściowego stanu odżywienia pacjentów. W rzeczywistości przedoperacyjne podawanie diet immunosupresyjnych zmniejsza częstość infekcji pooperacyjnych nie tylko u niedożywionych pacjentów, ale także u szeregu dobrze odżywionych, którzy otrzymali immunożywienie przed operacją.

Okołooperacyjne immunożywienie ma wpływ na zmniejszenie zarówno wskaźnika zakażeń pooperacyjnych, jak i ogólnej długości pobytu pacjentów w szpitalu.

Skład mieszanek stosowanych w immunożywieniu

Wiele składników odżywczych ma potencjał do modulowania aktywności układu odpornościowego. Jednak rekomendacje na podstawie ostatnich metaanaliz sugerują jednoczesne spożywanie kwasów tłuszczowych omega-3, argininy i nukleotydów, ponieważ wtedy składniki te wzajemnie uzupełniają swoje działanie i lepiej wspierają pracę układu immunologicznego.

Najczęściej wykorzystywane składniki odżywcze i ich wpływ na układ odpornościowy:

• Kwasy tłuszczowe omega-3, głównie kwas eikozapentaenowy (EPA) i kwas dokozaheksaenowy (DHA)  działają przeciwzapalnie m.in. poprzez hamowanie produkcji prozapalnych cytokin.
• Aminokwasy siarkowe, ich prekursory i inne związki tiolowe – wzmacniają obronę antyoksydacyjną poprzez syntezę glutationu lub działanie ochronne w kierunku dostępnego w organizmie glutationu.
• Glutamina – jest składnikiem odżywczym dla komórek odpornościowych; poprawia funkcję bariery jelitowej; zwiększa odporność jelitową poprzez wpływ na stymulowanie produkcji wydzielniczej IgA (sIgA), która jest markerem odporności jelitowej.
• Arginina – jest prekursorem tlenku azotu, który zwiększa liczbę i poprawia funkcje limfocytów T.
• Nukleotydy – są prekursorami RNA i DNA, jak również poprawiają funkcje limfocytów T.

Rola nukleotydów w immunożywieniu

Nukleotydy zaangażowane są w tworzenie struktury DNA i RNA, regulację metabolizmu energetycznego, biosyntezę fosfolipidów i regulację aktywności wielu enzymów. W początkowej fazie reakcji zapalnej, aktywacja limfocytów powoduje szybki wzrost zapotrzebowania na nukleotydy, które są niezbędne, aby pokryć wzrost zapotrzebowania komórek na energię. W późniejszym etapie nukleotydy potrzebę są do syntezy RNA do produkcji białek oraz DNA do podziału komórek. Ponadto nukleotydy poprawiają funkcje limfocytów T, odpowiedź przeciwciał, nadwrażliwość typu opóźnionego i odporność na patogeny.

Podsumowanie

Z dostępnych danych naukowych wynika, że zastosowanie immunożywienia ​​u pacjentów krytycznie chorych i okołooperacyjnych może zmniejszyć liczbę powikłań infekcyjnych. Składniki odżywcze, w tym nukleotydy dietetyczne, mają klinicznie znaczący wpływ na lepszą odpowiedź komórek układu immunologicznego w tej grupie pacjentów. Z tego względu immunożywienie powinno być wykorzystywane u pacjentów poddawanych planowej, poważnej operacji w okresie okołooperacyjnym, niezależnie od ich wyjściowego stanu odżywienia.

Bibliografia

Braga, M. (2012). Perioperative immunonutrition and gut function. Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care, 15(5), 485–488.

Calder PC. Immunonutrition in surgical and critically ill patients. Br J Nutr. 2007 Oct;98 Suppl 1:S133-9.

Calder PC. Immunonutrition. BMJ. 2003 Jul 19;327(7407):117-8. doi: 10.1136/bmj.327.7407.117.

Grimble, R. F. (2005). Immunonutrition. Current Opinion in Gastroenterology, 21(2), 216–222.

Wu M, Xiao H, Liu G, Chen S, Tan B, Ren W, Bazer FW, Wu G, Yin Y. Glutamine promotes intestinal SIgA secretion through intestinal microbiota and IL-13. Mol Nutr Food Res. 2016 Jul;60(7):1637-48.